De Enquête als onderzoeksmiddel in je (hbo) scriptie

Boris, student commerciële economie, nam in mei contact met ons op. Hij had nog een paar weken tot de deadline van zijn hbo scriptie. Maar dat zou geen probleem zijn! Hij had het onderzoek al opgezet en de enquetes al afgenomen bij voldoende respondenten. Zeker 126 man had hij benaderd via het intranet van zijn stagebedrijf. Nu hoefde hij het alleen nog maar te analyseren en een conclusie trekken. Of we hem even konden helpen. Een klassiek verhaal bij een hbo student die de enquête gebruikt als onderzoeksmiddel in zijn hbo scriptie.

Wij vroegen hem direct welke onderzoeksvragen hij wilde beantwoorden met de enquete. Hij wist dat niet meteen, maar de lijst was goed volgens hem. We vroegen hem op welke begrippen de lijst gebaseerd was en wat hij wilde meten. Hij vertelde dat de communicatie met de klanten niet goed was waardoor zijn stagebedrijf omzet misliep. Dus had hij gewoon wat vragen bedacht en die uitgezet. Hij wist niet goed waarom hij sommige vragen had gesteld; gewoon, dat leken hem wel slimme vragen.

En daar zat het probleem. Nu moesten we van achter naar voor de scriptie gaan opbouwen. Dus aan de hand van de enquêtevragen, passende onderzoeksvragen opstellen in plaats van andersom.  De enquête opnieuw uitzetten ging immers niet meer.

Moraal van dit verhaal? Een enquête gebruiken is niet zo makkelijk als het op het eerste gezicht lijkt. Ga niet zomaar vragen stellen: bereid je voor. Dat scheelt uiteindelijk veel tijd. Het Basisboek Enquêteren van Baarda, Kalmijn en De Goede is volgens ons het beste hulpmiddel om een goede vragenlijst te maken. Het is een overzichtelijk en kort studieboek met veel handige tips. Het boek richt zich op vier vragen:

1. Wat voor soort enquête is geschikt voor mijn onderzoek?
2. Hoe maak je de begrippen uit je onderzoeksvraag meetbaar?
3. Hoe maak je vragen en antwoordcategorieën?
4. Wat komt er allemaal nog meer kijken bij een enquête?

De auteurs leggen heel goed uit welke soorten vragen er zijn en welke valkuilen je tegenkomt bij het maken van antwoordcategorieën. Er wordt heel praktisch ingegaan op zaken als:

-Hoe onderbouw je voor welke soort enquête je hebt gekozen.

-Wanneer gebruik je ‘weet niet’, ‘geen mening’ en ‘n.v.t.’.

-Hoe vraag je het beste naar algemene zaken over de respondent, zoals leeftijd, beroep en opleidingsniveau.

Het hoofdstuk over operationaliseren (het vertalen van je onderzoeksvraag in meetbare begrippen) is voor studenten die minder kennis hebben van onderzoek lastig te volgen. Het is jammer dat de voorbeelden hier niet wat verder zijn uitgewerkt. Dat had zeker geholpen om de goede informatie die in dit hoofdstuk staat toe te kunnen passen.

Volgens de auteurs richt de kritiek op vragenlijstonderzoek zich niet op de inhoud, maar op de representativiteit. Uitleg over hoe je met een goede steekproef de representativiteit en respons kunt vergroten wordt nauwelijks gegeven. Daarvoor verwijzen zij je naar een van hun andere boeken. Vervelend als je net bijna 30 euro hebt betaald!

Ondanks deze verbeterpunten is het boek goed bruikbaar voor het maken van een vragenlijst. Geen zin om het boek aan te schaffen?  Leg de vragenlijst voor aan een van je respondenten. Dat zijn twee snelle en makkelijke manier om je vragenlijst sterker te maken.  En test in ieder geval je vragenlijst bij iemand die verstand heeft van onderzoek doen. Bijvoorbeeld een van onze begeleiders.